ODTÜ Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Barış Bayram ve birebir kısımda araştırma vazifelisi olan Berre Vize, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Yükseköğretim Kurulu ve TÜBİTAK tarafından da desteklenen üniversitenin ULTRAMEMS Araştırma Laboratuvarı’nda geliştirdikleri “MEMS Nöristör” isimli projelerine ait bilgi verdi.
Bayram, 4 yılda geliştirdikleri, elektronik aygıtların insan beynine benzeri halde bilgi işleyebilmesini sağlayan “nöromorfik işlemci bileşeni aygıtı MEMS nöristörü”nün patent müracaat sürecinin, ODTÜ Teknoloji Transfer Ofisince yürütüldüğünü tabir etti.
Yaptıkları literatür araştırmalarında, beyin hücreleri ile yüksek güç verimliliği sağlayan sistemler ortasında benzerlik olduğunu gözlemlemelerinin akabinde projeye başladıklarını anlatan Bayram, aygıtın şu an yerleşik üretim süreçleriyle büsbütün uyumlu olduğunu böylelikle global firmalar tarafından süratli bir biçimde esere dönüştürülebileceğini söyledi.
Prof. Dr. Bayram, “İnsan beyni yaklaşık 25 watt güç tüketiyor ve insan beyninin yaptığı süreçleri en yeni olan işlemciyle yapacak olsak bu 25 megawata eşit oluyor, yani daha fazla güç tüketiyor” dedi.
Beyindeki güç verimliliğini sağlayan en değerli noktanın, hafıza ve işlemci ünitesinin birbirine entegresi olduğunu belirten Bayram, bilgisayarlarda ise bilgiyi tutan hafıza modülleri ve bilgiyi işleyen işlemci yapılar bulunduğunu kaydetti. Prof. Dr. Bayram, şöyle devam etti:
“Dolayısıyla bilgisayarlarda bilgi daima hafıza modülünden işlemciye geliyor, burada işleniyor ve tekrar modüle gidiyor. Ortada daima bir bilgi transferi olduğu için bu da hem güç tüketimini artırıyor hem de gecikme oluşturuyor. Bizim burada geliştirdiğimiz nöromorfik işlemcide ise hafıza modülü ve işlemci birebir yapı içerisinde. Münasebetiyle daha az güçle aktüel süreçleri yapabiliyor. Mesela şu an cep telefonlarımızı her gün şarj etmemiz gerekiyor ancak şayet bunun içerisindeki transistörler (akımın akışını denetim eden sistem), MEMS nöristörler ile değiştirilirse o vakit cep telefonumuzu 1 yıl boyunca hiç şarj etmemiz gerekmeyecek.”
KİŞİSEL BİLGİLERİN KURUNUMU AÇISINDAN DEĞERLİ KAZANIM
Prof. Dr. Bayram, insanların cep telefonlarını çok etkin kullandığını, yaptıkları süreçlerin, telefonların içerisindeki işlemcilerin yetersiz olmasından ötürü öbür ülkelerdeki sunucularla paylaşıldığını, bunun sonucunda da ferdî dataların korunmasında riskler oluştuğunu anlattı.
Gelecekte MEMS nöristörlerin cep telefonlarında yer alması durumunda, güç tüketiminin çok aza ineceğini, telefon süreçlerinin öteki ülkelerdeki sunucularla paylaşılmadan, kendi kapasitesiyle lokal olarak yapılabileceğini aktaran Bayram, bunun şahsî dataların korunumu açısından da çok kıymetli bir kazanım sağlanacağını söz etti.
Mevcut yapay zeka sistemlerinde de transistöre dayalı bir donanım kullanılmasından ötürü güç tüketiminin yüksek olduğunu belirten Bayram, şunları kaydetti:
“Enerji tüketimleri yüksek olduğu için mesela Google’ın kurduğu sunucu merkezlerinde soğutma çok büyük bir sorun. Onun için bunları genelde denize kuruyorlar, deniz suyuyla birlikte soğutalım diyorlar. Halbuki biz bu sunucuları, nöromorfik işlemcilerle yani bizim MEMS nöristörü kullanan sistemle yaparsak bunu denizde değil, çölde bile kurabiliriz. Zira ısınma sorunu diye bir şey olmayacak. Güç tüketiminin azaltılması, performansının yükselmesi hasebiyle dünyanın ısınması tahminen daha azalacak ve ağaçların kesilmesine gerek kalmayacak, daha çevreci bir teknoloji diyebiliriz.”
DÜNYANIN ÖNDE GELEN ŞİRKETLERİYLE GÖRÜŞMELER YAPILACAK
Bayram, yerli ve ulusal MEMS nöristör buluşuyla yalnızca Türkiye’de değil, dünya çapında bir ihtilal olacağını öngördüklerini, bu mevzuda global nöromorfik işlemci alanında çalışmalar yapan şirketlerle bağlantıya geçeceklerini söyledi.
Prof. Dr. Barış Bayram, “Analog Devices başta olmak üzere HP, IBM, NVIDIA, Amazon ve Google ile bu görüşmeleri gerçekleştireceğiz. Lakin bu bir başlangıç noktası, yani birinci tohum diyebiliriz. Zira bu dünyadaki birinci MEMS nöristör. Nöristör var ancak bunlar karmaşık gereçler kullanıyorlar ve uzun periyodik kullanımlarda endüstriyel düzeyde kullanılabilir nitelikte özellik gösteremiyorlar.” diye konuştu.
“ÜLKEMİZİ BAŞKAN POZİSYONA TAŞIMAK İÇİN ÇALIŞACAĞIZ”
ODTÜ Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Kısmı Araştırma Vazifelisi Berre Vize de mevcut aygıtların, “güvenilirlik, endüstriyel düzeyde kullanımı ve mevcut tümleşik yarıiletken mikroüretim süreçleriyle uyumluluk” üzere alanlarda şimdi gereksinim duyulan kademeye gelemediğini, birinci sefer ortaya koydukları MEMS nöristör aygıtı ile bu alanlardaki gereksinimi karşılayabileceklerini söyledi.
Berre Vize, “MEMS nöristör daha süratli ve verimli yapay zeka bilgi süreç sistemleri sağlayarak sıhhat, finans ve ulaşım dahil olmak üzere çeşitli sanayilerde ihtilal yaratma potansiyeline sahip. Global nöromorfik işlemciler ihtilalinin şimdi başında olmamıza karşın yerli ve ulusal buluşumuzla ülkemizin bu alanda öncü ve başkan pozisyona ulaşmasına katkıda bulunabilmek için daha çok çalışacağız” dedi.
