Cihad İslam Yılmaz’ın “Netanyahu Hakkında Milletlerarası Ceza Mahkemesi’nin Tutuklama Kararı: Adalet Arayışının Global Dinamikleri” başlıklı yazısı şu formda;
Uluslararası Ceza Mahkemesinin (UCM) tutuklama buyruğu çıkardığı İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’yu topraklarına gelirse tutuklayıp tutuklamayacağı konusunda çelişkili tutum sergilemeye devam ediyor.
Netanyahu Hakkında Milletlerarası Ceza Mahkemesi’nin Tutuklama Kararı: Adalet Arayışının Global Dinamikleri
Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hakkında verdiği tutuklama kararı, milletlerarası hukuk ve diplomasinin en tartışmalı sorunlarından birine yeni bir boyut kazandırdı. Bu karar, sadece İsrail-Filistin çatışmasının değil, birebir vakitte milletlerarası ceza hukukunun uygulanabilirliği ve aktifliği konusundaki temel soruları gündeme taşıyor. Tahlilde, bu kararın tüzel, siyasi ve diplomatik tesirlerini ele alırken, kararın uygulanabilirliği ve mümkün sonuçlarına dair öngörüler de sunulacaktır.
KARARIN TÜZEL TEMELİ VE UCM’NİN ROLÜ
Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) Netanyahu hakkında verdiği tutuklama kararı, memleketler arası hukuk açısından hem yeni bir test hem de bir meydan okuma niteliği taşıyor. UCM’nin temel desteği, Roma Statüsü olarak bilinen milletlerarası muahededir. 1998 yılında kabul edilen bu statü, savaş kabahatleri, soykırım, insanlığa karşı hatalar ve akın hataları üzere en önemli milletlerarası hataları yargılamak için bir çerçeve oluşturur. Bu bağlamda, Netanyahu’nun Filistin topraklarında işlediği savaş cürümleri ve insanlığa karşı cürümler, mahkemenin yetki alanına giriyor.
İsrail, Roma Statüsü’ne taraf olmadığından, UCM’nin İsrail’e yönelik rastgele bir kararının geçersiz olduğunu tez ediyor. Fakat Filistin, 2015 yılında Roma Statüsü’ne taraf olmuş ve UCM’ye yargı yetkisini tanımıştır. Filistin’in bu statüsü, İsrail’in işgal ettiği topraklarda işlenen kabahatlere ait UCM’nin yetki kullanabilmesinin türel yerini oluşturuyor.
Netanyahu’nun tutuklanması için UCM’nin yalnızca hukuksal bir karar alması kâfi değil; bu kararın uygulanabilirliği de memleketler arası münasebetlerdeki güç istikrarlarına bağlı. Roma Statüsü’ne taraf ülkeler, UCM kararlarını uygulamakla yükümlü. Lakin İsrail üzere güçlü müttefiklere sahip bir devletin önderine karşı alınan bu tıp kararların uygulanması, memleketler arası baskılar ve diplomatik pürüzler nedeniyle hayli sıkıntı.
Bu karar, yalnızca Netanyahu ve İsrail özelinde değil, memleketler arası hukukun geleceği açısından da kritik bir dönüm noktası olabilir. Şayet UCM, bu kararı faal bir formda uygulatabilirse, bu durum milletlerarası hukuk normlarının güçlenmesini ve benzeri hataların önlenmesini sağlayabilir. Lakin kararın uygulanamaması durumunda, UCM’nin meşruiyeti ve aktifliği daha fazla sorgulanabilir hale gelecektir.
Netanyahu’ya yönelik bu karar, memleketler arası hukukun sonlarını zorlayan bir adım olarak karşımızda duruyor. Hem hukuksal münasebetleri hem de siyasi boyutlarıyla, bu kararın milletlerarası adalet düzeneklerinin gücünü test edeceği kesin.
KARARIN DİPLOMATİK SONUÇLARI
Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin (UCM) İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu hakkında verdiği tutuklama kararı, yalnızca tüzel bir problem olmanın ötesinde, milletlerarası diplomasiye geniş kapsamlı tesirler bırakacak bir atılım olarak bedellendirilmektedir. Karar, İsrail’in milletlerarası arenadaki pozisyonunu, Batı dünyası ile münasebetlerini ve Filistin sorununun global gündemdeki yerini yine şekillendirebilir.
Netanyahu hakkında verilen tutuklama kararı, İsrail’in milletlerarası platformlardaki yalnızlığını artırma potansiyeline sahiptir. İsrail, tarihî olarak, Batılı müttefiklerinin takviyesiyle diplomatik alanda güçlü bir pozisyonda olmayı sürdürmüştür. Lakin bu karar, İsrail’in insan hakları ve milletlerarası hukuk konusundaki sicilini tekrar global gündeme taşımış ve birçok ülkenin İsrail’e yönelik tenkitlerini sertleştirmiştir.
İsrail hükümeti, bu kararın tesirini sınırlamak için birkaç strateji izlemektedir:
Müttefiklerin Takviyesini Mobilize Etmek: ABD ve kimi Avrupa ülkelerinin dayanağı, İsrail’in UCM kararlarına karşı direnç göstermesi açısından kritik kıymete sahiptir. İsrail, bu ülkelerden açık bir takviye almaya çalışarak kararın tesirini diplomatik seviyede minimize etmeyi hedeflemektedir.
Karşı Propaganda Kampanyaları: İsrail, UCM’yi taraflı ve siyasi bir organ olarak gösteren memleketler arası propaganda kampanyaları yürüterek, mahkemenin meşruiyetini zayıflatmaya çalışmaktadır. Bu durum, İsrail’in kendi kamuoyunu konsolide etme ve memleketler arası toplumda takviyesini artırma stratejilerinden biridir.
Alternatif İttifaklar Arayışı: İsrail, UCM kararını dengelemek ismine, bilhassa Asya ve Afrika’daki yükselen güçlerle bağlarını güçlendirme istikametinde adımlar atabilir. Bu ülkelerle yapılacak ticaret ve savunma mutabakatları, İsrail’in diplomatik izolasyonunu hafifletebilir.
Netanyahu hakkında verilen karar, Batılı müttefikler ortasında önemli bir fikir ayrılığı yaratmıştır. Özellikle Avrupa Birliği (AB) içinde, İsrail’e yönelik farklı yaklaşımlar dikkat çekmektedir. İrlanda, Belçika, Portekiz, İspanya, Hollanda, Fransa, Litvanya, Slovenya, Danimarka, Estonya, Finlandiya, İsveç, İsviçre, Norveç üzere batı ülkeleri Netanyahu’nun ülkelerine girmesi halinde tutuklayacaklarını bildiren açıklamalar yaptı.
Almanya, İsrail’e yönelik siyasetlerinde “Holokost diyeti” uygulamayı sürdürüyor. İsrail ile bağları ve Holokost mirası nedeniyle bu kararın uygulanmasında çekimser kalacaktır. ABD ise UCM’yi tanımayan ülkeler ortasında yer alıyor ve Netanyahu’nun memleketler arası diplomatik statüsünü korumak ismine tüzel bir kalkan oluşturma eforlarına liderlik edecektir. Bilhassa Orta Doğu’daki müttefik münasebetlerinin ziyan görmemesi için bu hususta faal bir diplomatik savunma geliştirmesi bekleniyor.
FİLİSTİN SORUNUNDA YENİ BİR DÖNEM
Netanyahu’ya yönelik bu karar, Filistin probleminde diplomatik ve türel açıdan değerli bir dönüm noktasıdır. Karar, Filistin idaresinin milletlerarası platformlarda hak arayışını güçlendirebilir. Bilhassa Avrupa ve birtakım Latin Amerika ülkelerinde Filistin’in bağımsızlık talebine dayanak veren ülkelerin sayısında artış yaşanabilir. Bu durum, İsrail üzerindeki diplomatik baskıyı artırarak, müzakerelere dayalı bir tahlilin gündeme gelmesine taban hazırlayacaktır. Lakin İsrail’in mevcut sert siyasetleri, bu sürecin ilerlemesini zorlaştırabilir.
UCM’nin Netanyahu hakkındaki kararı, İsrail’e yönelik yaptırımların önünü açabilecek bir tesire sahiptir. Bilhassa Avrupa ülkelerinde, İsrail’e yönelik silah satışlarının ve askeri işbirliklerinin sonlandırılmasını savunan görüşler güç kazanmaktadır. Almanya, Fransa ve İspanya üzere ülkelerdeki sivil toplum kuruluşları ve insan hakları örgütleri, bu kararın akabinde İsrail’e yönelik silah ambargosu davetlerini arttırdı. Bu tıp yaptırımlar, İsrail’in savunma endüstrisini ve iktisadını direkt etkileyebilir. İsrail’in ekonomik olarak Batı’ya bağımlılığı göz önüne alındığında, bu tıp adımlar, Netanyahu hükümetinin milletlerarası platformlardaki hareket alanını önemli halde daraltabilir.
