Dünya kamuoyunun ana gündemi Suriye…Uluslararası ekonomi ve askeri uzmanlara nazaran Esed’in gidişiyle Suriye için yeni bir periyot başlıyor. Milletlerarası uzmanlara nazaran; yeni periyodun en büyük kazananı ise Suriye halkı. İç savaşın bitişiyle birlikte oluşan ‘özgür ve demokratik’ Suriye söylemi vatana geri dönüş hareketini başlatırken yalnızca Türkiye’den değil tüm bölgeden Suriyelilerin anavatanlarına geri dönmek için harekete geçtiğine işaret eden uzmanlar göçün boyutunun dikkatli bir biçimde izlenmesi gerektiğini söylüyor.
Uzmanlara nazaran rejim değişikliğinin bir öbür kazananı ise Türkiye. Türkiye’nin bundan sonraki süreçte yeni hükümet ile kurduğu ve kuracağı alakalarla başta hudut güvenliği ve terör olmak üzere güneyindeki değerli bir tehlikeyi denetim altına alabilecek. Ayrıyeten dış kamuoyunda Türkiye’nin yalnızca siyasi ve toplumsal değil ekonomik kazanımlar elde edeceği de savunuluyor.
Ekonomik kazanımlar uzun bir sürece işaret etse de Suriye’nin tekrar imarı konusunda Türkiye’nin kıymetli vazifeler üstleneceği belirtiliyor. Suriye ile hudut komşusu olan Türkiye’nin uluslararası tecrübeye sahip müteahhitleri, bölgeye yakın konumlanmış pek çok çimento ve demir çelik fabrikasının olması üzere faktörler ‘doğal avantaj’ olarak sıralanıyor. Türkiye’nin dinamik lojistik ve tedarik gücüne de işaret ediliyor. BM raporuna nazaran Suriye’nin yine inşası için en az 400 milyar dolar gerekiyor. Uzmanlar Türkiye’nin bu pastadan 10 yıllık süreçte önemli bir hisse alabileceğini söylüyor.
GELİŞMELERİ İZLİYORUZ
Ülkede, yol, köprü, bina, elektrik şebekesi, su kanalları üzere altyapı projeleri ağır bir halde gündeme geleceği tabir edilirken 1972 yılından bu yana 137 farklı ülkede 522.1 milyar dolarlık projeye imza atan Türk müteahhitlik firmaları açısından önemli bir potansiyel barındırıyor. Emsal halde ulaştırma ve sulama-baraj işleri açısından mühendislik ve mimarlık firmaları için iş fırsatları bulunuyor.
Suriye’de yalnızca alt yapı ihtiyacı değil, önemli bir konut açığı da bulunuyor. Suriye’de yaşanan rejim değişikliklerinin Türk müteahhitleri tarafından yakından takip edildiğini söyleyen Anadolu Yakası İnşaat Müteahhitleri Derneği (AYİDER) Başkanı Hakan Şişik, “Ancak yeni kurulacak Suriye idaresinin ve ülke içi işleyiş ve huzur durumunun ne olacağının aşikâr olmaması bu pazara yönelimin ne vakit ve nasıl olacağını belirleyecek. Sağlıklı bir Suriye Türk müteahhitleri için olumlu bir pazar olabilir ve yanlışsız yerde muvaffakiyetleri dünyaca kabul edilmiş Türk müteahhitleri bu bölgede hizmet verecek” dedi.
NORMALLEŞME, DIŞ TİCARETTE 5 MİLYAR $’I HAREKETE GEÇİRECEK
Yaşanan son gelişmeler, ticaret muahedeleri ve karşılıklı vizenin kaldırılmasıyla Türk firmaları için cazip bir pazar haline gelen lakin iç savaş nedeniyle sekteye uğrayan Suriye ticareti için de ölçülü bir hava oluşturdu. Ülkedeki normalleşmeyle birlikte ticari ilgilerde de bir canlanma beklenirken, dış ticaret hacminin 2011 öncesi sayılara dönebileceği, hatta 2012 gayesi olan 5 milyar dolara yanlışsız süratli yol alabileceği düşünülüyor.
2023 yılında Türkiye’nin ihracatı 2 milyar doları aşarken bunun 432 milyon dolarını bakliyat, hububat, yağlı tohumlar üzere besin eserleri oluşturdu. 2023’te bölgeden ithalat ise 363 milyon dolar olarak kayıtlara geçti. 2024’ün birinci 5 ayına geldiğimizde dış ticaret datalarında küçük çaplı kıpırdanmalar yaşandığı görülüyor. Ocak-mayıs periyodunda Türkiye’nin Suriye ihracatı 869 milyon dolar olarak gerçekleşti. Geçen yılın birebir periyodunda sayı 836.5 milyon dolar olmuştu.
TİCARETTE FIRSAT İSTİHDAMDA İŞGÜCÜ KAYBI GETİRECEK
Suriye’deki yine yapılanmanın Türkiye iç piyasasındaki en büyük tesirinin iş gücü tarafında olması bekleniyor. Orta ve vasıfsız eleman olarak çalışan Suriyelilerin geri dönmesiyle birlikte bilhassa emek ağır kesimlerde eleman zahmetinin artacağı düşünülüyor. Birçok patron, Suriyelilerin ülkelerine dönmesinin maliyetleri artıracağını da lisana getirirken 35 bin TL’ye bile çalışacak emekçi bulunmayacağını belirtiyor. Son 10 yılda Türkiye’de çalışma müsaadesi alan Suriyeli sayısı 118’den 108 bine yükseldi.
Suriyelilerin en fazla istihdam edildiği alanlardan biri de tarım dalı. Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, mevcut personel sıkıntı bulduklarını, ülkemizle uyumlu vasıflı Türk cumhuriyetlerinden emekçi yahut Afrika’dan personel gelmesi gerektiğini belirtti. Aksi takdirde tarımın sekteye uğrayacağını söz eden Doğan, “2025 dönemi için karpuz, kavun, domates ve biber ekimi başlayacak. Ekimleri için hemen önlemler alınmalı. Onların gitmesi tarım dalını sekteye uğratır” dedi.
MOBİLYADA VE BEYAZ EŞYADA YENİ FIRSATLAR DOĞACAK
Suriye tıpkı vakitte Türk mobilya ve mesken dokuması eserleri için geliştirilecek pazar olarak öne çıkarıyor. Suriye’nin yine inşa sürecinin, birçok dalda olduğu üzere mobilya dalında de büyük bir potansiyel yaratacağını söyleyen MODOKO Başkanı Koray Çalışkan, bu süreçte, kesimdeki paydaşların Suriye’ye olan ilgisi ve işbirliklerinin artacağına dikkat çekti. Çalışkan, “Bizim de bu gelişmeye kayıtsız kalmayıp, bu fırsatları pahalandırmak ismine stratejik adımlar atmamız kıymetli. Suriye klâsik pazarlarımız açısından değerliydi.
Suriye’deki durumdan dolayı biz de rotamızı Uzakdoğu üzere diğer ülkelere çevirmiştik. Bilhassa daha el sanatı yüksek mobilya açısından ihracat ağır olacak” yorumunu yaptı. Bölgede tekrar heyetimin başlamasıyla güçlü beyaz eşya üzere tüketim eserlerinde de talebin artması bekleniyor. Her ne kadar yapılanma için vakit gerekse de beyaz eşya bölümü açısından önümüzdeki yıllarda bir hareketlenme mümkünlüğü yüksek.
BORSA RÜZGARI GERİSİNE ALDI
‘Beklentiyi al, gerçekleşmeyi sat’ mottosuyla hareket eden Borsa İstanbul’da demir çelik, güç, inşaat, vinç ve çimento payları günü yükseliş kapattı. Optimist beklentiler ve bölgede savaş tahribatını gidermek için tekrar yapılandırmada Türk şirketlerinin öne çıkması, Borsa İstanbul’da pay senetleri piyasasını hareketlendirirken endeks günü yüzde 1,75 puan yükselişle 10,257 puandan tamamladı. Gelişmeler yalnızca Borsa İstanbul’da değil başka Orta Doğu borsalarında da endekslerin yükselmesine para birimlerinin bedel kazanmasına neden oldu.
SERAMİKTE YENİ PENCERELER AÇILACAK
Suriye’deki olağanlaşma ile birlikte birçok dal için olumlu sonuçlar doğacağını söyleyen Türkiye Seramik Federasyonu Başkanı Erdem Çenesiz, “Tabi ki her şeyden evvel insani açıdan komşumuz Suriye’de problemlerin çözülmesini ve barış ortamının sağlanmasını çok istek ediyoruz. Elbet Suriye’deki olağanlaşma Türk seramik bölümü için olumlu sonuçlar doğuracak. Komşumuzdaki her türlü olumlu gelişme güçlü üretim tesislerine sahip ülkemize bir fırsat penceresi açıyor. Seramik bölümü açısından da durum aynı” dedi.
