Hudson Enstitüsü savunma analisti ve kıdemli araştırmacı Dr. Can Kasapoğlu, Elon Musk ve Selçuk Bayraktar’ın F-35 açıklamalarının ne manaya geldiğini ve İHA sistemlerinin gelecekteki rolünü AA Tahlil için kaleme aldı.
Geçtiğimiz günlerde Elon Musk, F-35 Müşterek Taarruz Uçağı projesine yönelik keskin tenkitleriyle gündeme geldi. Musk’ın bu mevzudaki açıklamaları epey sertti. O denli ki, dronların karar süreceği bir konjonktürde, F-35’lere dayalı bir endüstriyel planın “ahmaklık” olacağını dahi sav etti.
F-35 İÇİN GÜÇ GÜNLER
Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) seçilmiş başkanı Donald Trump yönetiminde kamu harcamalarının ve projelerinin etkinliğini denetleme kurumu olan Kamu Verimliliği Dairesi danışmanlık vazifesini üstlenecek olan Musk’ın açıklamaları, envanterde olduğu müddet boyunca 2 trilyon doları bulacağı kestirim edilen maliyetiyle F-35’in güç bir imtihandan geçeceğini gösteriyor. Alışılmış bu imtihan, Pentagon, ana yüklenici Lockheed Martin ve öteki alt yükleniciler açısından da kuvvetli olacak.
DİKKAT ÇEKEN SELÇUK BAYRAKTAR YORUMU
Musk’ın bu çıkışının, bir vakitler F-35 konsorsiyumu modülü olan öteki bir NATO ülkesi için farklı bir manası da var kuşkusuz. Türk silahlı insansız hava araçları segmentinin en dikkat cazip markası Baykar’ın teknoloji lideri Selçuk Bayraktar, çektiği bir görüntüyle Türk Hava Kuvvetleri’nin F-35 alamamasının aslında olumlu bir gelişme olduğunu, geleceğin robotik harp sistemlerinde parlayacağını belirtmişti.
Musk ve Bayraktar tarafından ortaya konulan vizyon isabetlidir, lakin 2040’lı ya da 2050’li yıllar sonrası için bir gelecek tasavvurudur. O noktaya ulaşmak için en az 15-20 yıl, hatta daha fazlasına muhtaçlık vardır. Ve maalesef, bahse mevzu yıllar savaşlarla geçecek üzere görünüyor. Savaşlar da geleceğin silahlarıyla değil eldeki silahlarla icra edilecek. Bu analitik şerh, bir askeri havacılık klasiği olan Top Gun’ın ikinci sinemasında lisana getirildi. Tom Cruise tarafından canlandırılan donanma pilotu “Maverick”, kumandanının beşerli uçakların ve pilotların periyodunun kapandığına ilişkin kesin sözleri karşısında, “Belki de o denli, efendim. Lakin, bugün değil” yanıtını vermişti.
ROBOTLARIN YÜKSELİŞİ
Rusya-Ukrayna savaşından bu yazının yayıma hazırlandığı sırada cereyan eden Suriye’deki çatışmaya kadar tüm örnekler bize robotik harp gelişmelerinin kritik rolünü ve suratını gösteriyor. Ukrayna’da Rus taarruz paketlerinin büyük bir oranda İran üretimi Şahid dronlarından oluştuğunu, FPV dronların Ukrayna kara birliklerinin en değerli silahlarından biri haline geldiğini, Rus Lancet kamikaze dronlarının zırhlı platformların kaygılı düşü olduğunu, Çeçenistan Hazar Denizi eksenine kadar uzanan Ukrayna derin darbe yeteneğinin robotik silahlar üzerine kurulduğunu bilmemiz gerekiyor. Şu kritik hususu not etmekte de fayda var; “Dron” artık çok geniş bir spektrumda kullanılan askeri terminolojiye dönüştü. Birkaç yüz dolarlık FPV sistemlerini de, Rus S-70 Okhotnik ve Türk Kızılelma insansız savaş uçaklarını da hatta Switchblade-600 üzere “gezici mühimmatları” da tıpkı çatı altında, dron harp sistemleri kapasitesinde kıymetlendiriyoruz.
Musk’ın ve Bayraktar’ın F-35 tenkitlerinin temelinde yatan sistemler muhtemelen, hava harp misyonlarını icra etmeye yönelik dizayn ideolojileri olan insansız savaş uçaklarıdır. Her iki teknoloji gurusunun argümanlarını destekleyecek somut bulgular var. Örneğin, ABD’nin gelişmiş savunma teknolojileri deney ve araştırma merkezi olan DARPA’nın düzenlediği AlphaDogfight testleri, yapay zeka tabanlı pilotajın insan ögesine karşı galip gelebildiğini açıkça gösterdi. Tekrar, insansız sistemlere ait en önemli tereddütlerden biri olan hiçbir beşerli uçağın, gerçek harp şartlarında, bir dron tarafından vurulmamış ya da düşürülmemiş olduğu münasebeti, Rusya-Ukrayna savaşıyla birlikte son buldu. 7 Ağustos 2024 tarihinde, Ukrayna’ya ilişkin bir FPV dron, Rus Mi-28 taarruz helikopterini vurmayı başardı.
AMA BUGÜN DEĞİL
Dijital ve elektronik algoritmaların biyo-kimyasal algoritmaları, robotik teknolojilerinin de bir biyolojik tıp olarak Homo Sapiens’in pilotaj kapasitesini aşması çok mümkün. İnsan, yakın gelecekte, muhtemelen harp alanındaki en zeki varlık dahi olmayacak.
Bununla birlikte 2024 yılı prestijiyle, Ukrayna Hava Kuvvetleri’nin F-16 transformasyonu, İran’ın Rusya’dan Su-35 avcı uçağı alım planları, kinematik profilleri çok yüksek Rus Mig-31 avcı tedbire uçaklarının Finlandiya hava alanını ihlalleri üzere konular kelam konusu. 2040, 2050 ya da 2060 yıllarında tüm bu sayılan platformlar anlamsız birer teneke yığını olabilirler. Lakin takvim bizlere 2024 yılını gösteriyor. Çünkü yıllar yaşanmadan geçmediği üzere cari güvenlik meseleleri da mevcut silahlarla çözülüyor. “Yarın” bir swarm (sürü dron) taarruzu F-35’leri avlayabilir, insansız uçaklar it dalaşlarında beşerli platformlara rağmen kesin bir üstünlük sağlayabilir. Fakat “bugün”, NATO 5. Husus kapsamında bir savaşa girmek zorunda kalırsa, ABD ya da Türk hava alanları menşei bilinmeyen bir uçak tarafından ihlal edilirse, beşerli uçaklar, pilotların kumandasında havalanacaklar. F-35’ler ve F-16’lar da “bugün” gerekli ve tesirli.
F-35 ve gibisi 5. jenerasyon savaş uçakları, stealth (düşük görünürlük) yetenekleri, gelişmiş sensörleriyle kurdukları enformasyon üstünlükleri ve ağ-merkezli harekat donanımları sayesinde, düşman avcı uçaklarını ve SAM sistemlerini, evvel görmek, evvel imha etmek ve zayiat vermeden vazife bölgesinden uzaklaşmak üzere tasarlandı. Türk 5. jenerasyon savaş uçağı KAAN da bahse husus dizayn ideolojisi üzerine inşa ediliyor.
2020’li ve 2030’lu yıllarda 5. kuşak savaş uçağına sahip olanlar ve olmayanlar ortasındaki makas, oldukça açık olacak. Asya’dan Avrupa’ya birçok ülkenin F-35 için sıraya girmesi ve Lockheed Martin’in memleketler arası silah pazarındaki marjının süratle artması, bahse bahis yaklaşımın en değerli ispatıdır. Üstelik, 5. kuşak taktik havacılık ögeleri için muharebe kuruluşu ve tedarik planları uzun yıllar evvel yapıldı.
6. KUŞAK UÇAKLAR ELEŞTİRİLEBİLİR
F-35, operasyonel maliyeti, programda yaşanan teknik aksaklıklar ve ünite fiyatı nedeniyle Musk’ın ve Bayraktar’ın tenkitlerinin odağında olsa da, aslında daha tesirli bir yaklaşım, 5. kuşak tahlillerin değil, 2040’lı yıllarda envanterlere girmeye başlayacak olan 6. jenerasyon askeri havacılık projelerinin eleştirilmesi olabilir. Çünkü 6. kuşak hala bir konsept ve birçok müphem ögesi var. Program maliyetleri oldukça külfetli ve 6. jenerasyon konseptlerin ana ögelerinden biri de “loyal wingman” kapsamında, insansız sistemler.
Son olarak şunu da belirtmeliyiz, yapay zekanın ve otonominin gelişmesi, evvel beşerli savaş uçaklarını değil pilotların bir kısmını emekli edebilir. Bu hususta en somut örnek, üzerinde çalışmalar devam eden X-62A prototipi ve VISTA (Variable In-flight Simulator Test Aircraft) testleridir. Bahse husus deneyde insansız F-16 uçuşları muvaffakiyetle yapıldı. Kim bilir, tahminen de F-35’lerden evvel F-35 pilotları emekli edilir ve NATO F-35’lerini robotik harp ögelerine dönüştüren askeri pilotaj algoritmalarının tasarlanması için de SpaceX ve Baykar işbirliği gündeme gelir. Olağan, tekrar vurgulamakta fayda var. Tüm bahse husus gelişmeler lakin ve lakin “yarın” vuku bulabilir.
