Şuayıp Birinci, yeni Aile Hekimliği Kontrat ve Ödeme Yönetmeliğiyle getirilen yenilikler ve bu mevzuda gündeme gelen tenkitlere ait açıklamalarda bulundu.
1 Kasım’da uygulamaya giren yeni sistemin çok ayrıntılı planlamalar sonucu oluşturulduğunu, yaş kümelerinin sıhhat sistemine müracaat sayıları, kronik hastalık yükü üzere parametreler dikkate alınarak sistemin revize edildiğini anlatan Birinci, “Yeni sistemle hem aile tabibinin üzerindeki yükü azaltmayı hem de vatandaşa ayrılan süreyi artırmayı istek ettik. Hami sıhhati çok daha güçlü hale getirmeyi, hastalarımızın kronik hastalık taramasını yapmayı ve saptanan hastalıkların yakın takibini sağlamayı amaçladık.” tabirlerini kullandı.
Aile hekimliğinde yeni bir teşvik düzeneğinin oluşturulduğunu lisana getiren Birinci, “Aile tabiplerinin evvelce 14 bin 800 lira civarında bir teşvik ödemesi vardı. Bunun tavanı 3 katına çıkarıldı, teşvikte yüzde 200 artış yapıldı ve ekstra teşvikler olarak düzenlendi.” bilgisini paylaştı.
EN KIYMETLİ TEŞVİKLER MUAYENE VE KRONİK HASTALIK TARAMALARI
Eskiden aile doktorlarının, kayıtlı nüfusu kaç olursa olsun, 14 bin 800 liralık teşvik ödemesini tam olarak alabilmesi için günde 75’in üzerinde hastaya bakması gerektiğine dikkati çeken Birinci, yeni teşvikin, muayene, kronik hastalık tarama, 2’nci ve 3’üncü basamak sıhhat tesislerine müracaat, akıllı ilaç siyasetlerine ahenk ve hasta memnuniyeti olmak üzere 5 başka başlıkta verildiğini belirtti.
Birinci, yeni sistemde muayene teşvikini 15 bin 600 liraya çıkardıklarını ve bunun alınabilirliğini kolaylaştırdıklarını söyledi.
Muayenenin akabinde ikinci en kıymetli teşviki 13 bin 394 lirayla kronik hastalık taramalarının oluşturduğunu anlatan Birinci, kronik hastalık taramalarının hastalıkların erken periyotta tespiti ve tedavisi ile yakın takibi açısından çok değerli olduğunu vurguladı.
Meme kanserinin, taramalar sayesinde erken periyotta yakalanıp tedavi edilebildiğine işaret eden Birinci, “Kronik hastalık taramaları, bizim en değerli ikinci performans kalemimiz; yüzde 70 muvaffakiyetle, yaşı gelmiş, sistemin önerdiği insanları taramak. Bu taramaların kimileri 24 aylık, kimileri 6 aylık dönemlerde.” dedi.
Kayıtlı nüfusun, bir evvelki periyoda nazaran, ikinci ve üçüncü basamak sıhhat tesislerine müracaatında azalma olmasının da ekstra bir teşvik kalemi olarak belirlendiğini anlatan Birinci, aile hekimliklerinde yapılabilecek takip ve tedaviler sonucunda hastanelere müracaat sayısının otomatik olarak azalacağını söyledi.
“AİLE DOKTORLARINA MHRS ÜZERİNDEN RANDEVU KONTENJANI AYIRDIK”
Aile tabiplerinin, bu taramalar sonucu hastaları, ikinci, üçüncü basamak bir hastaneye, hakikat branşa sevk edebileceğini, gerektiğinde tetkik isteyebileceğini aktaran Birinci, Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu’nun talimatıyla tüm sistemlerin birbirine entegre edildiğini, süreçlerin kolaylaştırıldığını lisana getirdi.
Birinci, bu kapsamda, aile doktorlarına kendi hastaları için MHRS üzerinden yüzde 10 muayene randevusu kontenjanı ayırdıklarını belirterek, şöyle devam etti:
“Örneğin, aile doktoru hastasında ‘aritmi’ (çarpıntı) olduğunu fark etti. Bu durumda hastası için aritmi konusunda uzman bir kardiyoloğa randevu alabilecek. Sistem, bu mevzuda öncelik hakkını aile tabibine tanıyor. Böylece hastanın, kendisi için yanlışsız tedaviyi bulmak ismine doktor doktor gezme ihtimali de azalıyor.
Ağustos 2024 datalarına nazaran, hastanelerde toplam 21 milyon kişinin muayenesi yapılırken, bunun 5 milyonu, 10 gün içerisinde tekrar acile başvurmuş. Dünyada da Türkiye’de emsal sayılar kelam konusu. Hastalarımızın yüzde 6’sı yanlışsız branşa başvuramıyor. Bunu en düzgün sağlayacak, bu hususta en yanlışsız yolu gösterecek olan da bir tabip. Aile tabibi, hastasının randevusunu ayarlayıp, onu yanlışsız tabibe yönlendirdiğinde, hastanın sıhhat sistemi içinde dolaşmasının da önüne geçilmiş olacak. Hastane müracaatları da otomatik olarak azalacak, aile doktoruna de bunu sağladığı için ekstra teşvik verilecek.”
“ÜLKEMİZDE ANTİBİYOTİK DİRENCİ SEBEBİYLE ÖLEN İNSAN SAYISI 9 BİNE YAKLAŞTI”
Birinci, akılcı ilaç kullanımıyla ilgili getirilen teşvike ait de “Türkiye’deki antibiyotik kullanım oranı, OECD ortalamasının 2,5 katına yakın. 2019’daki DSÖ raporuna nazaran, ülkemizde antibiyotik direnci sebebiyle ölen insan sayısı 9 bine yaklaşmış durumda, 30 bin mevtin de antibiyotik direnciyle bağlı olabileceği bedellendiriliyor. ABD’de bu sayılar bizden çok daha yüksek ve Türkiye, risk kümesi açısından bakıldığında ikinci sırada geliyor.” açıklamasında bulundu.
“BU BİR YAPTIRIM DEĞİL, TEŞVİK VE FARKINDALIK”
Antibiyotik kullanımının azaltılmasıyla ilgili 1400 lira oranında bir finansal teşvik getirildiğini aktaran Birinci, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Mesela, aile tabibinin, kendisine bağlı hastalara bir evvelki yıl yazdığı 100 kutu ilacın yüzde 27’si antibiyotikse ve bu sene oran yüzde 26,9’a inmişse kelam konusu teşviki alıyor. Aslında bu bir yaptırım değil, bir teşvik, aslında bir farkındalık. Öbür ülkelerde bu hususta çok daha önemli yaptırımlar uygulanıyor. Biz bir farkındalık ögesi olarak yeni başladık buna. Antibiyotik kullanım oranlarını çok daha aşağı çekmemiz lazım, OECD ortalamalarını üst çeken bir ülke durumundayız.”
Bilinçsiz tüketildiğinde önemli sıhhat problemlerine yol açabilen mide gözetici ilaçlar ve ağrı kesici kullanımın da benzeri oranlarda olduğuna, bu ilaçlarda da küçücük bir azalmaya dahi teşvik verildiğine dikkati çeken Birinci, aile doktorlarının kayıtlı nüfusunun memnuniyet oranının, vilayet ortalamasının üstünde olması durumunda da toplam gelirinin yüzde 1’i kadar ekstra teşvik ödemesinin yapılacağını aktardı.
“HANGİ YAŞ KÜMESİ DAHA ÇOK AİLE DOKTORUNA BAŞVURUYORSA ONUN PUANI YÜKSEK”
Birinci, 6 ayda bir muayene uygulamasına ait de “Yaş kümelerinin teşvik puanlarını aile doktorlarına müracaat sıklıklarını dikkate alarak planladık. Hangi yaş kümesi daha çok aile doktoruna başvuruyorsa onun puanı yüksek. Yani 65 yaş üstü nüfusun, 25 yaşındaki birine nazaran 3,5 kat daha fazla puanı.” biçiminde konuştu.
“NÜFUSU, KENDİSİNE EN YAKIN AİLE TABİBİNE KAYITLI HALE GETİRECEĞİZ”
Türkiye nüfusunun yüzde 6,5’inin kayıtlı olduğu aile tabibinden farklı vilayetlerde yaşadığını bildiren Birinci, “Biz artık o nüfusu taşıyoruz. 6 ay gelmeme uygulamasını devreye almaya yönelik, 6 ay süremiz kelam konusu. Bu müddette bütün nüfusu kendisine en yakın aile doktoruna kayıtlı hale getireceğiz. Böylece aile doktorunun hastasının pasif olmasına zati müsaade vermemiş olacağız.” açıklamasında bulundu.
21 BİN 608 AİLE TABİBİ YENİ SİSTEMİ UYGULADI
Şuayıp Birinci, 1 Kasım’da uygulamaya giren yeni aile hekimliği sisteminin 1 aylık birinci sonuçlarına ait de şu bilgileri paylaştı:
“Yeni sistemin 1 aylık sonuçlarına nazaran, kasım ayında, 26 bin 800 etkin aile doktorumuzdan 21 bin 608 aile tabibimiz, 4 milyon 100 bin vatandaşımıza kronik hastalık izlemi ve taraması yaptı, vatandaşlarımız için toplam 8,6 milyon süreç gerçekleştirdi. Hamile, bebek izlemleri bunun dışında.
Söz konusu süreçlerde doğal ki bireylerin birden çok kronik hastalığı da olabiliyor. Türkiye’deki 65 yaş üstü nüfusun yüzde 54’ünde 4’ten fazla kronik hastalık var. Aile tabiplerimiz bir aylık devirde kişi başı 2-2,5 düzeyinde süreç gerçekleştirmiş. Kasım ayı istatistiğine nazaran, bu aile doktorlarımızın kelam konusu süreçleri yapmak için hastalarına ayırdığı günlük ortalama müddet 25 dakika. Bunu da ‘aile doktorlarının iş yükü artıyor’ biçimindeki değerlendirmeler için söylüyorum.”
Yeni sistemle amaçları zorlaştırmadıklarını tersine daha kolay hale getirdiklerini aktaran Birinci, aile tabiplerinin kasımda muayene teşvikinin yüzde 91’ini almış gözüktüğüne dikkati çekti.
“HEDEFLEDİĞİMİZİN DE ÜSTÜNE ÇIKMIŞ DURUMDAYIZ”
Birinci, aile doktorlarının karında önemli bir artış olacağını vurgulayarak, “Bir aile tabibi kronik hastalık taramalarını yüzde 70, takibini ise yüzde 90 yaptığında ana maaşı, yani teşvikin haricindeki kısım, yüzde 50 artıyor. Bizim burada hedeflediğimiz, kronik hastalık idaresinin gerçek yapılması.” dedi.
Birinci, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Kasım ayı için hedeflediğimizin de üstüne çıkmış durumdayız, simüle ettiğimizden çok daha âlâ bir tabloyla karşı karşıyayız. Bunu gerçekleştiren bütün aile doktorlarımıza teşekkür ediyoruz. Bu süreçte gerek bizim eksik anlatmamız gerekse kimi dezenformasyonlardan kaynaklı, birtakım aile doktorlarımız bu tabloyu 15 Aralık’ta alacakları maaşla öğrenecek. Bütün STK’larla konuştuk, her türlü ayrıntısı anlattık lakin bunun bir biçimde bizim istediğimiz seviyede anlaşılmadığını görüyoruz.
Biz sıhhat sisteminin merkezine aile hekimliğini yerleştireceğiz. Aile hekimliği tam kapı olacak bu sistemde, yanlışsız doktorla hakikat hastayı buluşturan aile tabipleri olacak. Aile tabibi, toplumumuzun sıhhatini baştan başa yönetecek, nabzını tutacak.”
“ÇIKTILARINI ÇOK KISA VAKİTTE BÜTÜN TÜRKİYE GÖRECEK”
Türkiye’nin çok güçlü bir sıhhat alt yapısına sahip olduğunun altını çizen Birinci, şöyle devam etti:
“Bu kadar büyük bir altyapıyla bu derece büyük bir dönüşümü yapabilecek kapasitemiz var, biz de bunu yaptık. Bunun çıktılarını çok kısa vakitte bütün Türkiye görecek. Bu muvaffakiyet hepimizin, bütün aile doktorlarımızın bizimle birebir gayeye bakacağını ve bu sistemin başarılı olması için elinden geleni yapacağını düşünüyorum. Zati 21 bin 600 aile doktorumuz amaçlarımıza yönelik çalışmasını yürütüyor, vatandaşımızın sıhhatine ekstra katkılar sunuyor. Bu tablo bizleri sevindiriyor.”
Yeni yılda 1000 yeni Aile Sıhhati Merkezi açılacağını ve aile hekimliği sisteminin içine giren doktor sayısını artırılacağını bildiren Birinci, ilerleyen süreçte tabip başına iş yükünün aşağı çekileceğini, kronik hastalık idaresinin de yapılmasını zorlaştırmadan genişletileceğini kaydetti.
“BİRLİKTE ÇOK DAHA GÜÇLÜ OLACAĞIZ”
Türkiye’nin, sıhhatte harcadığı paraya nazaran, dünyada memnuniyeti en yüksek ülke olduğunu aktaran Birinci, şunları kaydetti:
“100 yılda yapılan hastane yatağı sayısından çok daha fazlasını kapasite olarak 15 yılda yaptık. Hastanelerimizin yaşını 49’dan 13’e düşürdük. Büsbütün yeni teknolojilerle inanılmaz bir altyapımız var. Burada da sıhhate dokunmaya ve uzun vadede toplam sıhhat çıktısını daha uygun hale getirmeye uğraşıyoruz. Bunu birlikte başaracağız, öncesini de birlikte başarmıştık. 4 milyon 100 bin insanımızı kasım ayında tarayan ve izleyen, onlara 8,6 milyon süreç yapan bütün aile doktorlarımıza şükranlarımızı arz ediyoruz. Birlikte çok daha güçlü olacağız.”
